Em.prof.dr. Henri Beunders, em. hoogleraar Ontwikkelingen in de Publieke Opinie
Erasmus Universiteit Rotterdam
Hoe blijven we overeind in de stormen van ‘Influencers’ op ons als mens en als professional
Drs. Jan de Koeijer, deskundige Interdisciplinair Forensisch Onderzoek
Nederlands Forensisch Instituut
In deze lezing onderzoeken we de complexe interactie tussen rechterlijke taken en forensisch onderzoek, met een focus op het werk van deskundigen bij het Nederlands Forensisch Instituut. We verkennen vier kerngebieden waarin de rollen van rechters en deskundigen elkaar overlappen:
1. De Regel van Bayes: We bespreken hoe deskundigen verantwoordelijk zijn voor het bepalen van de likelihood ratio (LR),
terwijl rechters zich richten op het vaststellen van prior- en posterior kansen, waardoor een nauwkeurige interpretatie
van bewijsmateriaal mogelijk wordt.
2. Combineren van Bewijs: Traditioneel was dit een taak voor de rechter, maar we bekijken hoe dit steeds meer door
deskundigen wordt uitgevoerd, wat hopelijk leidt tot beter onderbouwde juridische beslissingen.
3. Verwoording van Scenario's: Deskundigen maken op basis van dossieranalyse voorstellen voor de verwoording van
scenario's, hypotheses en aannames. Dit proces helpt bij het verduidelijken van complexe zaken voor rechters.
4. Voorbespreken van Onderzoek: We onderzoeken hoe deskundigen in aanwezigheid van een rechter-commissaris hun
adviezen vooraf bespreken met zowel het Openbaar Ministerie als de verdediging, wat bijdraagt aan een transparanter,
eerlijker en robuuster gerechtelijk proces.
Deze lezing biedt diepgaand inzicht in hoe interdisciplinair forensisch onderzoek bijdraagt aan rechtvaardige rechtspleging door samenwerking tussen deskundigen en juristen te intensiveren.
Leerdoelen:
1. Inzicht verwerven in de overlappingen tussen de rol van de rechter en de forensisch deskundige:
Na afloop van deze lezing zullen deelnemers begrijpen hoe de taken van rechters en deskundigen elkaar overlappen,
met specifieke aandacht voor het gebruik van de regel van Bayes bij het interpreteren van bewijsmateriaal.
2. Kennis opdoen over moderne praktijken in bewijscombinatie en scenarioanalyse:
Deelnemers zullen kunnen uitleggen hoe deskundigen bijdragen aan het combineren van bewijs, het formuleren van
hypotheses, en het voorbereiden en bespreken van onderzoek met juridische partijen, om zo een eerlijker en transparanter
gerechtelijk proces te bevorderen.
Dr. Richard Vuijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut
Sarr Autisme Rotterdam – onderdeel van Antes/Parnassia Groep
Een autismespectrumstoornis (ASS) wordt de ene keer niet altijd als zodanig herkend of de andere keer juist te vaak
gediagnosticeerd bij volwassenen met moeilijkheden op het gebied van sociale interactie. Er wordt zowel gesproken van
onder- als overdiagnostiek. Daarnaast ervaren volwassenen met ASS vaak grote problemen in het dagelijks leven: gevoel
van anders zijn, er niet bij horen, spanningen in contact, geen aansluiting vinden bij mensen om hen heen, werkproblemen.
In deze plenaire sessie wordt een actueel theoretisch en praktijkkritisch-casuïstisch perspectief op werkwijze en houding
in de contextuele psychodiagnostiek van ASS geboden, opdat u met zorgvuldigheid ASS, eventuele comorbiditeit dan wel
een differentiële diagnose kan overwegen bij volwassenen.
Leerdoelen:
- Men is in staat tot het vermoeden/’screenen’ van ASS bij de eigen cliëntenpopulatie aan de hand van
vragenlijsten/gesprek/observatie.
- Men weet waar rekening mee te houden in ASS-diagnostiek (contextuele diagnostiek en reflexiviteit).
- Men heeft kennis van de NIDA en overige autisme-instrumenten en de waarde daarvan weet in het diagnostisch proces.
Drs. Michiel Verhees, directeur Behandeling en Zorg
De Rooyse Wissel
Een tbs-kliniek is aan veel krachten en invloeden onderhevig. Binnen de kliniek wordt gewerkt aan het bieden van hoogspecialistische zorg aan hoogrisico-patienten. Dit gebeurt door professionals, die veel waarde hechten aan hun professionele autonomie en ook tuchtrechtelijk verantwoordelijk zijn. Tegelijkertijd is de behandeling in de kliniek meer dan een optelsom van de individuele, autonome inschatting van de medewerkers, die bovendien conflicterend aan elkaar kunnen zijn. De autonomie van de professionals en de behandelteams staat daarbij onder druk van patienten, netwerkleden, slachtoffers en advocaten. De autonomie van behandelaren wordt daarnaast beïnvloed door bv MD-rapporteurs en rechters, met name rondom verlengingszittingen. Rekening houdend met de dynamiek die dit op kan leveren in de kliniek, wordt de kliniek zelf ook beperkt, of ten minste beïnvloed, in haar autonomie; er is sprake van een grote maatschappelijke en politieke gevoeligheid en strakke inkoopvoorwaarden vanuit het ministerie van Justitie en Veiligheid. Negatieve beeldvorming bepaalt het beeld van de tbs en de kliniek, verhoogt de interne druk en leidt geregeld tot kamervragen en politiek ingrijpen. Diverse Inspecties zien toe op de kwaliteit van zorg en eisen verantwoording na incidenten. Hoe spelen deze factoren door in het werken in de tbs? Welke beïnvloedingsmogelijkheden worden er gebruikt om de mate van autonomie als kliniek en voor behandelaren te vergroten?
Leerdoelen:
- Kennis nemen van het perspectief van een tbs-kliniek op het thema ‘Autonomie’.
- Kennis nemen van de mogelijkheden om de eigen autonomie te vergroten; van externe naar interne locus of control.
Prof.dr. Gerben Meynen, hoogleraar Ethiek VU,
hoogleraar Forensische psychiatrie Universiteit Utrecht en psychiater GGZ Ingeest
Jaarlijks maakt de rechter in duizenden strafzaken gebruik van adviezen uit rapportages pro Justitia, opgemaakt door psychiaters, psychologen en andere gedragskundigen. De rechter doet een beroep op deze deskundigen omdat de rechter zelf bepaalde gedragskundige expertise ontbeert. Tegelijkertijd is de rechter verantwoordelijk voor het uiteindelijk oordeel over zaken als toerekenbaarheid, recidiverisico en het al dan niet opleggen van een maatregel. Hoe zit het met de verantwoordelijkheden van de rapporteur enerzijds en die van de rechter anderzijds op dit complexe grensvlak tussen psychiatrie en recht? Aan de hand van de zaak Breivik wordt hierop gereflecteerd.
Leerdoelen:
- Inzicht in verantwoordelijkheden van de rapporteur.
- Inzicht in concepten als stoornis, toerekenbaarheid en gevaar op grensvlak van psychiatrie en recht.
Dr. Sabine Roza, psychiater, opleider NIFP, associate professor
Erasmus MC
In de plenaire sessie zal worden toegelicht wat de belangrijkste aanbevelingen zijn uit de herziene richtlijn voor psychiatrisch rapporteurs. Ook wordt toegelicht hoe het proces van richtlijnherziening is verlopen. Welke partijen zijn aangesloten, hoe wordt goed zicht verkregen op het bestaande empirisch bewijs, hoe worden de wensen en verwachtingen van stakeholders en ketenpartners gemanaged, wat betekenen de aanbevelingen nu precies voor het werk in de praktijk en hoe is de professionele autonomie van rapporteurs gewogen en/of gewaarborgd?
Leerdoelen:
- Kennis en wetenschap: integreren van richtlijninformatie binnen de forensisch psychiatrisch praktijk.
- Communicatie: adequate samenwerking organiseren met belangrijke ketenpartners.
Dr. Robert Ferdinand, psychiater
Rijks Justitiële Jeugdinrichting De Hartelborgt en onderzoeker Pieter Baan centrum en Teylingereind
Synergie tussen kwaliteitstoetsing en het werk van de rapporterend gedragsdeskundige en mogelijke inperking van de autonomie van de gedragsdeskundige door kwaliteitstoetsing, worden belicht vanuit diverse invalshoeken.
Leerdoelen:
- Zich bewust worden van het doel van kwaliteitsmetingen.
- Meer kennis over dillema’s bij het meten van kwaliteit.
Dr. Richard Vuijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut
Sarr Autisme Rotterdam – onderdeel van Antes/Parnassia Groep
De NIDA is het Nederlands Interview voor Diagnostiek Autismespectrumstoornis bij volwassenen, een instrument in de psychodiagnostiek van een autismespectrumstoornis (ASS) bij volwassenen. Wat moet je als psychodiagnosticus vooraf aan afname weten over het instrument, hoe neem je de NIDA af, wat kun je wel en niet vaststellen naar aanleiding van de antwoorden op de vragen, hoe weeg en scoor je de antwoorden in de context van de cliënt en de overige psychodiagnostische instrumenten? Deze sessie geeft inzicht in het gebruik en de waarde van dit psychodiagnostisch instrument.
Leerdoelen:
- Men is in staat tot het vermoeden/’screenen’ van ASS bij de eigen cliëntenpopulatie aan de hand van
vragenlijsten/gesprek/observatie.
- Men weet waar rekening mee te houden in ASS-diagnostiek (contextuele diagnostiek en reflexiviteit).
- Men heeft kennis van de NIDA en overige autisme-instrumenten en de waarde daarvan weet in het diagnostisch proces.
Dr. Sabine Roza, psychiater, opleider NIFP, associate professor
Erasmus MC
In parallelsessies worden een aantal concrete thema’s uit de richtlijn bediscussieerd. Aan de hand van casuïstiek worden thema’s als het (gradueel) advies over toerekenen en het communiceren over recidiverisico in geval van onderzoeksbeperkingen (weigeren, ontkennen, delictamnesie) besproken. Ook is er ruimte voor discussie over hoe we ons als gedragskundig rapporteurs verhouden tot vragen van procespartijen over strafmaat, combinatiestraffen en de tbs uitsluitend en alleen als beveiligingsmaatregel.
Leerdoelen:
- Kennis en wetenschap: adequaat gebruikmaken van up-to-date informatie uit eigen vakgebied en juridisch vakgebied.
- Maatschappelijk handelen: omgaan met juridische kaders WGBO, straf(proces)recht, medisch tuchtrecht.
- Professionaliteit: morele dilemma’s en professionele grenzen hanteren.